Çocuk sahibi olmak dünya da yaşanabilecek duyguların en güzeli ve de mutlulukların en büyüğüdür. Hele bir de bu çocuklar ikiz ise;bu sevinç ve mutlulukların katlanması demektir.

Tıpta çoğul gebelik olarak da adlandırılan; bir hamilelikte birden den fazla çocuk olması genelde ikiz gebelik şeklindedir. Üçüz, dördüz, beşiz… Gebelikler daha az oranlarda görülür. İkiz gebelikler sonucu oluşan ikiz doğumların %25’i tek yumurta ikizi, %75’i çift yumurta ikizidir. İkiz gebelikler genelde yakın ya da uzak akrabalarda ikiz gebelik varsa görülür. İkiz gebeliğe genetik yatkınlıkla birlikte daha önce 1 ya da 1 kaç çocuk sahibi olmuş 35 yaş üzeri kadınlar da ikiz gebelik olma ihtimali daha fazladır. Son yıllarda ise aile içinde ikiz gebelik olmasa da özel tedavi sonucu hamile kalan kadınlarda ikiz gebelikler genetik yatkınlık sonucu oluşan ikiz gebeliklere göre daha çok görülmektedir. Yılda ortalama 1,5- 2 milyon doğumun olduğu ülkemizde 45- 50 bin dolaylarında ikiz gebelik olduğu tahmin edilmektedir.

Tek yumurta ikizleri anne karnında tek bir yumurtanın tek bir sperm ile birleşmesinden sonra; döllenmiş yumurtanın ikiye bölünmesi ve her bir parçanın ayrı bir canlı olarak gelişmesi sonucu görülür ve bunlar gerçek ikizlerdir. Tek yumurta ikizleri aynı cinsiyettedirler, adeta bir birlerinin kopyası gibidirler. DNA’ları farklı olsa da kan gurupları, parmak izleri aynıdır. Genelde aynı şeylerden hoşlanırlar, aynı uyaranlara benzer tepki gösterirler. Benzer zekâ düzeylerine ( IQ ) sahiptirler. Çift yumurta ikizleri ise; anne karnında iki ayrı spermin iki ayrı yumurtayı döllemesi ile oluşur. Çift yumurta ikizleri bir birlerinden tamamen farklı tip, karakter ve dış görünüşe sahiptirler. Çoğunlukla cinsiyetleri de farklıdır. Ayni uyarana farklı yanıtlar verirler. DNA’ları, kan gurupları, parmak izleri ve zekâ düzeyleri ( IQ ) farklıdır.

İKİZ BEBEK BAKIMI

Ne iyi ki son yıllarda hamilelikler gelişmiş ultrasonlarla izlendiğinden hamileliğin 2–3. aylarında ikiz gebeliği tanımak mümkün olmakta; bu da anne- babaya doğum ve sonrasına hazırlık için yeterince zaman bırakmaktadır.

Öncelikle çocukla ilgilenebilecek aile bireyleri oturup bir plan yapın. Kim neler yapacak ve hangi işleri üstlenecek bunu belirleyin. Yapılacak işlerin alınacak eşyaların bir listesini yapın. İkizlerin 4–8 hafta erken gelebileceğini bilerek hazırlıklara erkenden başlayın ve her şeyden ikişer adet alın. Mümkünse çocuk bakımında size her an yardım edecek birini bulun. Bu anneanne, babaanne olabileceği gibi profesyonel bir yardımcı da olabilir. Baba ile iş bölümüne gidin. Babanın evde olduğu zamanlarda anne ev işleri ile uğraşırken baba çocuklara bakmalı ya da anne bir çocukla ilgilenirken baba diğer çocukla ilgilenmelidir. Baba da çocukların mamasını yedirip, gazını çıkartmalı, alt bezini değiştirmelidir. Ama asla anne bir çocuğu, baba diğer çocuğu sahiplenip ilgisini onun üzerine yoğunlaştırılmamalıdır. Anne ve baba her iki çocukla da ilgilenmelidir.

İkizler için ayrı ayrı kayıt defterleri tutun ve bu defterleri çok iyi saklayın. Kullandığınız bütün eşyaların yedekleri olsun. Hazır bez, hazır önlükler işinizi kolaylaştıracaktır. Dışarıda gezmek için ikiz arabalarından yararlanabilirsiniz. Kullanım zorluğu nedeni ile yan yana olan ikiz arabaları yerine kullanımı daha pratik olduğu için merdiven şeklinde ikizlerin üst üste durabileceği ya da ardı ardına durabileceği ikiz arabalarını tercih edebilirsiniz. Eve alacağınız çocuk oyun parkı onları uzun süreli oyalayabilir. Araba seyahati için her ikisine de ayrı ayrı araba koltuğu almalısınız. Araba koltuğunu ön koltuğa monte etmeyiniz ve çocukları asla ön koltuğa oturtmayınız.

Bırakın ev işleri mükemmel olmasın. Kolay hazırlanan yemekleri tercih edin. Tozu, dağınıklığı, çamaşırı, ütüyü, bulaşığı, temizliği istediğiniz gibi yapamadığınız için üzülmeyin. Bebekler uyurken sizde dinlenmeye, mümkünse kısa süreli de olsa uyumaya çalışın. Bebek bakımı ve ev işleri konusunda eşinizden, yakın akrabalarınızdan yardım istemekten çekinmeyin.

Çevrenizde ikiz çocuğu olan aileler varsa onlarla görüşüp deneyimlerinden yararlanabilirsiniz.

İKİZLERİN BESLENMESİ

Sütünüz her iki bebeğinize de yetebilir. Öncelikle siz “ben çocuklarımı kendi sütümle besleyebilirim” düşünce yapısı içerisinde olmalısınız. İkiz çocuk beslediğinizi unutmayın; beslenmenizdeki süt, yoğurt, peynir, meyve suyu, et, tavuk, balık, yumurta gibi besin değeri ve enerjisi yüksek besinlerin miktarını artırın. Emzirdiğiniz sürece çocuklarla aynı odada olmalısınız. İsterseniz her iki bebeğinizi aynı anda besleyebilirsiniz. Başları önde bacakları her iki yanınızdan arkaya doğru olacak şekilde her iki bebeği de birer memeye yerleştirip emzirme işlemini yapabilirsiniz. Bunu yapmakta zorlanıyorsanız sıra ile de beslenme işlemini uygulayabilirsiniz. Eğer sütünüz yeterli değilse siz bir bebeği beslerken eşiniz ya da yardımcınız anne sütünü aldıktan sonra diğer bebeğe mamasını yedirebilir. Anne sütü aldıkları sürece öncelikle anne sütü ve daha sonra yetmezse ek mama veriniz. Mümkünse anne sütü aldıkları sürece her şeyi kaşıkla veriniz. Bebeklere verdiğiniz göğsü her seferinde değiştiriniz. Bu beslenmede sağ göğsünüzü ilk doğan bebeğinize veriyorsanız bir dahaki beslenmede o bebeğe sol göğsünüzü vermelisiniz. Her iki göğüs de her iki çocuk tarafından yeterince uyarılmalıdır. Eğer biberonla besliyorsanız; iki çocuk için ayni anda mama hazırlayıp ayni öğünde çocuklarınıza veriniz. Bu size hem zaman kazandırır hem de hangi çocuğu ne zaman beslemiştim kargaşasını ortadan kaldırır. Biberonla beslerken çocuklarınızı rahat bir kanepeye ya da yatak üzerine yatırınız. Beslenme esnasında başını yüksek tutmak için ince bir yastıktan yararlanabilirsiniz. Her bir elinize bir biberon alıp mümkün olduğunca dik olarak çocuklarınıza sunabilirsiniz. Biberonun çocuğun ağzına gelen kısmında hava olmamasına dikkat ediniz. Eğer evde bir yardımcınız varsa biberonla besleme işlemini yardımcınız ve siz yine aynı anda kucağınızda dik pozisyonda tutarak yapabilirsiniz. Beslenme işlemi bittikten sonra gazını çıkartmayı unutmayınız. Biberonla beslenen çocuklar anne sütü ile beslenmeye göre daha çok hava yutarlar, bu çocuklarda dik olarak beslemeye ve gaz çıkartmaya daha çok özen gösteriniz. Gelişim, gaz ve kusma durumuna göre bazen doktorunuz ikizlere farklı mamalar önerebilir. Örneğin ikizlerin bir tanesinde aşırı kusma olabilir ve doktorunuz ona kusma önleyici mama önerebilir. Doktorunuzun önerileri doğrultusunda hareket etmelisiniz. İkizlere daha erken ek besin başlamak gerekebilir, bunun için de yine doktorunuza danışmalısınız.

İKİZLERİN BİREYSEL GELİŞİMİ

Daha az görülen tek yumurta ikizlerini bir tarafa bırakırsak toplumda en çok görülen çift yumurta ikizler aynı zamanda doğmuş iki ayrı kardeş ya da bir birinden tamamen farklı iki ayrı çocuktur. İkizleri büyütürken bunu asla unutmayınız.

• Çift yumurta ikizleri asla bir birleri ile kıyaslanmamalıdır. Yetenekleri ve gelişimleri; aynı anne ve babadan olup, aynı çevrede büyüseler de bir birlerinden tamamen farklıdır. Onlara sık sık iki farklı insan oldukları ve bu nedenle gelişimlerinin farklı zamanlarda, farklı seyredeceği anlatılmalıdır. Böylelikle diğer kardeşe göre gelişimi daha yavaş seyredenin ve belirli konulardaki yetenekleri daha kısıtlı olanın psikolojik olarak kendini kötü hissetmesinin önüne geçilmiş olunur.
• Anne ve baba başta olmak üzere tüm yakın çevre ikizlere eşit ilgi ve sevgi gösterirlerse kardeş kıskançlıkları da en aza indirilmiş olur.
• İkizlere aynı kıyafeti giydirmek anne- babaları mutlu edebilir. Ancak istemiyorlarsa bu konuda zorlanmamalıdırlar. Aynı kıyafetleri olsa bile onları farklı günlerde giydirmek daha iyi olabilir.
• Mümkünse ayrı okullara gönderilmeli. Eğer mümkün değil ise aynı okulda ayrı sınıflarda okumalıdırlar. Aynı sınıfta olduklarında arkadaşları, öğretmeni, yakın çevre ister istemez onları kıyaslamakta, bu da zayıf olanın kendini yetersiz görmesine ve öz güveninin sarsılmasına neden olmaktadır.
• Her birinin kendi yetenekleri doğrultusunda bireysel gelişimi desteklenmeli, mümkünse ayrı aktivitelerde diğer insanlarla ilişki kurmaları da sağlanmalıdır.
• Onlara ikizler demek yerine isimleri ile hitap edilmelidir.
• Ayrı yatakları, ayrı eşyaları, ayrı dolapları olmasına özen gösterilmelidir.
• Eviniz müsait ise ayrı odaları olmasında da yarar vardır.
• Anne ve baba olarak ilgi ve sevginizi çocuklarınıza eşit derecede bölüştürün, her bir çocukla tek tek ilgilenin. Asla anne bir çocuğu, baba bir çocuğu sahiplenip diğerini dışlamamalıdırlar.
• Yakın çevrenizi, dostlarınızı ve öğretmenlerini ikizleri ayrı iki birey gibi görmeleri ve asla birbirleriyle kıyaslamamaları konusunda uyarmalısınız.

     SÖZÜN ÖZÜ: İki ayrı çocuğu aynı anda büyütüyorsunuz. Bunun ilk aylardaki zorlukları yanında ileriki aylarda iki kardeşin bir birlerini daha çok oyalayarak; size dinlenmeniz ve eğlenmeniz için daha çok zaman bırakacağını unutmayın. Her şeyin iki kat daha iyi gideceğini düşünün. İkiz çocuk sahibi olmanın tadını çıkartın

YILMAZ BAY

ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI UZMANI