Konuşma; insanı diğer canlılardan ayıran en önemli özelliktir. Kendimizi, duygularımızı ve düşüncelerimizi başkalarına anlatmanın ana yolu konuşmaktır.
Konuşma anne karnında başlar. Bebekler ana dilini öğrenmeye anne karnında başlarlar. Hamileliğin 16. haftasından itibaren bebekler duyduklarına tepki vermeye başlarlar. Sesli uyaranlar hareketlerinde ve kalp atışlarında değişiklik yaparak tepki gösterirler.
Bebek 26 haftalık olduğunda annesinin sesinin ritmini, sesin iniş ve çıkışlarını ayırt edebilir. 28. hafta da kulağın yapısal gelişmesi tamamlandıktan sonra bebek müzik ya da gürültü duyduğunda hareketler ya da tekme atarak tepkisini gösterir. Annesi yavaşça sakin bir sesle ve sevecen bir şekilde konuştuğunda kalp atışları yavaşlar.
Hamilelikte çocuğunuzun konuşmasını geliştirmek için neler yapabilirsiniz?
Hamileliğin 1. ayından itibaren yumuşak bir sesle bebeğinizle konuşun. Ona bir birey gibi davranın. Ona yaptığınız her şeyi ayrıntıları ile anlatın. Örneğin; “ şimdi hazırlanıyoruz biraz sonra babanla birlikte dışarı çıkacağız. Parkta dolaşacağız. Oynayan çocukları görüp temiz hava alacağız ve buda senin sağlığına çok iyi gelecek “ gibi.
Şiir, şarkı ve ninniler söyleyin. Zaman zaman ses tonunuzu değiştirerek yüksek sesle, alçak sesle onunla konuşun bezen de şarkı söyler gibi konuşmalarla ona seslenin. Bebeğinize müzik dinletin. Rahim içinde alışkın olduğu seslere uygun klasik müzik dinlemesi ruhsal gelişmesini olumlu yönde etkilemektedir. Klasik müzik deyince illa Mozart ve Beethoven anlaşılmamalı. Tasavvuf müziği, Klasik Türk müziği, Anadolu ninnileri bizim toplumumuza özgü bebeğinizin dinleyebileceği çok güzel müzik türleridir. Sizin hoşlandığınız ve dinlediğiniz çok sert olmayan günlük ritimler ve pembe dizi müziklerini de bebeğinize dinletebilirsiniz.
DOĞUMDAN SONRA BEBEĞİNİZİN KONUŞMASI
0- 2 ayda konuşma; İşitme duyusu gelişmiş olarak doğan bebeğiniz yüksek sesle ya da alçak sesle konuşmayı ayırt edebilir. Farklı dillerdeki ses ve ton farkını da ayırabilir. Tiz sesleri daha iyi duyar. Ses duyduğunda emmeyi durdurabilir. Ağlıyorsa susabilir.
0–2 ay arası konuşmayı geliştirmek için neler yapabilirsiniz?
Bebeğinizi kucağınıza alın. Yüzünü yüzünüze yaklaştırın. Onunla sıcak ve sevecen bir sevecen bir ses tonuyla konuşun. Örneğin;“ Sen çok güzel ve çok tatlı bir bebeksin. Seni çok seviyorum. İyi ki seni doğurdum ve iyi ki de benim bebeğim oldun” deyin
Tekrar tekrar ismini söyleyin.
Günlük olayları anlatın,
Şarkı, şiir, ninni söyleyin.
Müzik dinletin.
2- 6 ayda konuşma:
2. aydan sonra bebeğiniz başını sesin geldiği yöne doğru çevirir, agulamaya, keyifli sesler çıkarmaya başlar. Başlangıçta sesli harflerden oluşan bu konuşmalar 6. aydan itibaren sessiz harfleri de içerir. Mam-maa, dad-daaa, bab-baaa gibi.
2–6 ayda konuşmayı geliştirmek için neler yapabilirsiniz?
Bebeğinizle ne kadar çok konuşursanız; beyni dil ile ilgili o kadar çok bağlantı gerçekleştirir. Bebeğinize yaptığınız her şeyi ona anlatın. Örneğin “Şimdi mememi çıkarıp seni emzireceğim, emme işlemi bitti şimdide gazını çıkaralım” gibi.
Çocuklar tekrardan hoşlanırlar. Tekrar tekrar kendi ismini söyleyin, anne, baba, mama gibi sözleri yineleyin.
Onun konuştuğu kelimelerle cümleler kurun. Örneğin; “Baba dediğinde baba seni çok seviyor. Mama dediğinde şimdi mama zamanı! Dede dediğinde biraz sonra dede gelecek seni gezmeye çıkartacak” gibi.
Bebeğinizle birlikte aynanın karşısına geçin. Örneğin; ” bak bu bebeğin eli, bu bebeğin ayakları, bu da bebeğin burunu “ gibi çeşitli organlarını göstererek onunla konuşun.
KONUŞMANIN GELİŞTİRİLMESİ
6–12 ayda konuşma; Bu dönemde bebeğiniz sözlerin anlamını öğrenmeye başlar ve sürekli kendisiyle ilgilenilsin, konuşulsun ister. Her fırsatta onunla konuşun. Sürekli siz konuşmayın onunda size karşılık vermesi için ona fırsat tanıyın. Çocuğunuzla ilgilenirken yaptıklarınızı ona anlatın. Bu işlem ona davranışlarla dil arasında bir bağlantı kurmasını sağlar. Örneğin ; “Şimdi altını açıyorum, kirlenmiş bezini çöp kovasına koyuyorum ve altına yeni bir bez koyuyorum” gibi işlemi yapın ve yaptığınız işlemi ona anlatın. Konuşurken gözlerinin içine bakın sizi anlamadığını düşünmeyin. Konuştuğunuz her kelime, yaptığınız her hareket çocuğunuzun beyninde mutlaka bir karşılık bulacaktır. Bebeğiniz ne kadar çok konuşma dinlerse dil yeteneği de o kadar artacaktır.
6–12. aylarda konuşmayı geliştirmek için neler yapılabilir?
Bebeğinize bir köşeye oturtun gülümseyin, vücudun değişik kısımlarını göstererek isimlerini söyleyin. “Bak bu senin kolun, şimdi onu aşağı yukarı sallıyorum, hanimiş bebeğin kolu.”gibi.
Değişik yüz ifadeleri ile komik sesler çıkartın.
Hayvan sesleri çıkartın. Arı gibi vızlayın, kuzu gibi meleyin, kedi gibi miyavlayın,
Değişik aletlerin seslerini çıkartın ( tren, ambulans, korna sesi, araba )
Evdeki herkesin ismini söyleyin. “Şimdi baba geliyor, seni kucağına alacak ve sana şarkılar söyleyecek ” gibi.
Unutmayınız ki;Yaptığınız her hareket , konuştuğunuz her söz çocuğunuzun beyninde yeni bir bağlantı oluşturur ve onun bedensel,ruhsal ve zeka gelişimini olumlu etkiler.
Dr. Yılmaz BAY
Çocuk Sağlığı Uzmanı