Sinüsler; burun, yüz ve alnın iki tarafında bulunan içi hava dolu keseciklerdir. Etmoid ve maksiller sinüsler doğumda gelişmiştir. Sfenoid sinüs 5 yaşında, frontal sinüs 6 yaşında gelişmeye başlar. Bunlardan en büyüğü olan ve çocuklarda en fazla hastalığa neden olan Maksiller sinüsler; burnun iki tarafında kapakçıkları ile burun boşluğuna açılırlar. Solunum havasını nemlendirir, ısıtır. Başın ağırlığını hafifletir. Ses rezenonsına yardımcı olurlar.

         Çocuklarda Akut Rinosinüzit deyince burun ve Maksiller sinüslerin birlikte enfekte olmalarını anlıyoruz. Burunu döşeyen epitel ile maksiller sinüs içindeki kesecikleri döşeyen epitel bir devamlılık içindedir. Çocuklarda Maksiller Sinüs tek başına iltihaplanmaz. Burundaki enfeksiyon yapan mikroplar zamanla ilerleyerek sinüslere geçer ve orada çoğalarak enfeksiyona neden olurlar o nedenle hastalığa Rinosinüzit adı verilir. 

         6. aydan itibaren çocuklarda Rinosinüzit görülebilir. Çocukluk yaş grubunda sinüslerin anatomisi yetişkinlerin yapısına benzemekle birlikte hacim olarak onlardan daha küçüktür. Bu küçüklük ve çocukların sık solunum yolu enfeksiyonu geçirmesi  Rinosinüzit oluşumunun en önde gelen nedenleri arasındadır.

Sinüzit; çocuklarda ciddi kafa içi komplikasyonlarına yol açması, tekrarlayan  sinobronşial enfeksiyonlarına neden olması, çocuklarda gelişim bozukluğu yapması riski nedeni ile çok önemlidir. Çocuğun yaşam kalitesini ve uyku düzenini bozar. Okul başarısını olumsuz etkiler. İştahını da olumsuz etkileyerek vücut direncinin kırılmasına ve gelişme geriliğine neden olabilir. 

                                     SİNÜZİTE NEDEN OLAN EN ÖNEMLİ FAKTÖRLER

• Sık geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonları
• Alerjik Rinit (Çocuklarda en sık görülen Otorinosinüzit nedenleri arasındadır. Sinüzitli çocukların %60-80’inde zeminde alerji saptanmıştır.)
• Adenotonsiller hipertrofi (Geniz eti ve bademcik büyüklüğü; Burun boşluğunu ve sinüslerin ağzını daraltarak sinüzit oluşumuna neden olabilirler.)
• Gastroözefagialreflü (GÖR; mide içeriğinin özellikle geceleri ağızdan geri gelerek solunum yollarının düzenini bozması sonucu sinüzite neden olan faktörler arasındadır.      
• Bağışıklık yetmezliği   
• Genetik kökenli burun eğrilikleri
• Dudak ve damak yarıkları
• Burun polipleri
• Burun içinde yabancı cisim (Burunda hava yolunu tıkayarak tekrarlayan sinüzit oluşumuna zemin hazırlarlar.)
• Saçların ıslak bırakılması
• Rüzgarda kalma
• Soğukta çalışan klimanın karşısında kalma
• Soğuk havalarda özellikle başın ve boyun kaslarının korunmaması 

RİNOSİNÜZİTTE TANI

        Çocuklarda sinüzit tanısı iyi bir aile hikayesi alınması ve iyi bir klinik muayene ile koyulabilir. Çocuklarda akut Rinosinüzitte sinüs grafisi çekilmesine gerek yoktur. Yine çocuklarda sinüslerden kültür alınamaz ve sinüslerin endoskopik muayenesi yapılamaz.

Eğer çocukta öksürük 10 günü geçti ise ve giderek artıyorsa, öksürükle birlikte birden 39-40 dereceye çıkan ateş oldu ise, burundan aşağıya, genizden arkaya doğru koyu, yapışkan, kötü kokulu bir akıntı varsa, geceleri artan bir öksürük varsa sinüzitten şüphelenilmelidir. 

        Çok küçük çocuklarda huzursuzluk tek başına sinüzit belirtisi olabilir. Daha büyük çocuklarda büyüklere benzer şekilde baş ağrısı, yüz ağrısı, dişlerde ağrı, kulak ağrısı, kulakta basınç ve dolgunluk hissi, burun kanaması, ağızda koku ve tat alma bozukluğu, ses kısıklığı, mide bulantısı, derslerde başarısızlık, uyku bozukluğu, davranış bozukluğu görülebilir. Gece öksürüğü belirgindir. Sabahları şiddetli öksürük sonrası kusma karakteristiktir.

         Fizik muayenede; burun tıkanıklığı ya da koyu sarı-kötü kokulu bir burun akıntısı, genizden arkaya doğru bir akıntı sinüziti düşündüren bulgular arasındadır.

Alerjik problemi olan çocuklarda burun ve genizde tıkanıklık, göz altında morarma gözlenebilir. 

RİNOSİNÜZİTTE TEDAVİ

        Akut Rinosinüzit hiç tedavi edilmese bile %40-60 oranında kendiliğinden iyileşen bir hastalıktır. Hangi hastanın doğal iyileşme sürecine bırakılacağı, hangi hastada ilaç tedavisi uygulanacağına doktorunuz karar verecektir. 

        Akut Rinosinüzitte Tedavide; 10-15 gün süre ile antibiyotik kullanmak gerekir. Amoksisilin, Amoksisilin-Klavulanik asit içeren bir antibiyotik başlangıç tedavisinde önerilebilir. Tekrar eden Rinosinüzit olgularında Sefalosporin grubu bir ilaçla tedaviye başlanmalıdır. Ağızdan yeterli ilaç almayan çocuklarda enjeksiyon şeklinde sefalosporinlerle kullanılabilir. 

        Akut Rinosinüzit tedavisinde burun damlalarıyla burnun açılması çok önemlidir. Tedavinin başlangıcında ilk 3-5 gün süre ile her 3-4 saatte bir serum fizyolojik içeren burun damlaları, buruna damlatılarak solunum yolu açılmalıdır. 2 yaş üstü çocuklarda 2-3 gün süre ile dekonjestan içeren burun damlaları kullanılabilir.

        Akut Rinosinüzit tedavisinde; zeminde alerji varsa antihistaminikler kullanılabilir. Yine dekonjestanlar, mukolitikler, buhar tedavisi hastanın durumuna göre doktorunuzun önerileri doğrultusunda kullanılabilir. Bu ilaçların rutin kullanımda yeri yoktur.

RİNOSİNÜZİTTE KORUNMA        

Korunmanın birinci şartı; çocuğun bulunduğu ortamda asla sigara içilmemelidir.

• Çocuklar en az 6 ay tek başına anne sütü almalıdır.
• 6 aydan sonra anne sütüne ek olarak uygun ek gıda başlanmalı ancak  emzirme 2-3 yaşına kadar sürdürülmelidir.
• Çocuklar yatarak emzirilmemeli ve yatarak beslenmemelidir. Mümkün olduğunca dik emzirilmeli ve beslenmelidir.
• Yalancı meme alan çocuklarda uykuya daldığında yalancı meme ağzından çıkartılmalıdır
• Çocukların yeterli ve dengeli beslenmesine özen gösterilmelidir.
• Çocuğun bulunduğu çevre koşulları düzeltilmeli, üst solunum yolu enfeksiyonunu azaltacak önlemler alınmalıdır.
• Çocuğun bulunduğu çevrede temizlik koşullarına özen gösterilmelidir.
• Çocuklar mümkün olduğu kadar kalabalık yerlerden uzak tutulmalıdır.
• Çocuklar mevsim şartlarına uygun giydirilmeli, özellikle soğuk aylarda çocukların giyimine daha çok özen gösterilmelidir.
• Çocuklar mümkün olduğu kadar sıcak aylarda soğutmada çalışan klimadan uzak tutulmalıdır.
• Çocukların sağlık kontrolleri ve aşıları zamanında yaptırılmalıdır.

DR.YILMAAZ BAY

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı