“Mutluluk sorunsuz bir yaşam değil, sorunlarla başaçıkabilme yeteneğidir.”

Artık evde konuşup anlaşabileceğiniz, sevinçlerinizi paylaşabileceğiniz(asla üzüntülerinizi değil)  bir arkadaşınız var. Çocuğunuz sizi anlıyor, sevginize kahkahalarla yanıt verebiliyor,mama,baba,dada diyebiliyor.Hoşuna giden ilişki kesilince bağırıp yaygara koparabiliyor.Sizin ve yakın ilişki içinde olduğu kişilerin mimiklerindeki değişikliklere göre yanıt verebiliyor.hareketlerinizi, seslerinizi taklit etmeye çalışıyor.  Her iki eliyle bir cismi kavrayabiliyor. Her iki elinde ikişer küp tutabiliyor. Eline geçirdiği her şeyi ağzına götürür.  Kaşıkla yemek kemeye çalışır. Bu davranışını destekleyin. Cisimleri bir elinden diğerine geçirebiliyor. Önündeki eşyaya bakar uzanır ve onu alır.Aynada görüntüsünü tutmak ister. 1 yaşına kadar çocuklar her iki elini de kullanabilirler.Sol elini kullanıyorsa; sağ elini kullanması için çocuğunuzu zorlamayın. Bırakın hangi elini kullanacağına kendisi karar versin. Yüzükoyun yatmış durumda bir eşyayı takip ederken kendi etrafında dönebiliyor. Desteksiz oturabilir. Yine bu dönemde kısa süreli emekleme de başlayabilir. Mutlaka iki el ve iki ayağını kullanarak emeklemesi gerekmez. Yer değiştirmesi de bir çeşit emeklemedir. Popo üstünde, karın üstünde sürünebilir ya da kendine özgün başka bir emekleme stili geliştirebilir. Bazen de popsunun üzerinde geri geri giderek te emekleyebilir.  Dişleriyle ellerinizi ısırarak size sürpriz yapabilir. Alt ön dişleri genellikle ilk çıkanlardır. Bunu sırasıyla üst önler,üst yanlar,alt yanlar,1.azı dişleri,canin dişleri ve 2.azı dişleri izler.

Açık havada her gün bir saat kadar çocuğunuzla birlikte dolaşmalısınız.Birlikte şarkı söyleyin, müzik dinleyin,onunla konuşun. Aklınıza gelen her şeyi ve yaptığınız bütün işleri bebeğinize anlatın.

OYUNCAK SEÇİMİ:Kitap bu dönemde de en önemli oyuncak aracınız

dır. Ona resimli,renkli,desenli,hareketli kitaplar gösterin.Oradaki şekillerle ilgili hikayeler anlatın.Hareketli kitapları kullanmasına izin verin. Müzikli oyuncaklar sunun, Müziğe eşlik edin,şarkılar söyleyin. Hayvan figürleri ile tanıştırın. Kitaplardan hayvanları gösterebileceğiniz gibi hazır hayvan maketlerinden de yararlanabilirsiniz. Bu resim ve maketleri çocuğunuza gösterirken hayvanların isimlerini söyleyin ve çıkardığı sesleri taklit edin. Anne nerdeymiş ceee eeee, baş baş  oyunları hoşuna gider. Sık sık tekrarlayın. Yüzünüzü bir örtüyle kapatıp tekrar açarak bak anne buradaymış şeklinde oyunlar oynayabilirsiniz.

Yabancılardan korkma gelişebilir, tanımadığı kişilerin kucağına verip yanından ayrılmayın. Yavaş yavaş alışması için zaman tanıyın.  Bu dönemde çocuğunuz evet ve hayır’ın anlamını bilir. Mümkün olduğunca az hayır deyin. Hayır dediğinizde de asla taviz vermeyin.

Bu dönemde de doktorunuzun önerdiği multivitamin ve demir  içeren preparata devam etmelisiniz. Beslenmeye yeni gıdalar eklemeye devam edeceğiz.

DEĞİŞİK TATLAR 

MUZ PÜRESİ:  7-8  ay dolaylarında küçük boy olgun ve taze muzun  yaklaşık sekizde birini – dörtte birini çatalla püre haline getirdikten sonra anne sütü, devam maması, ıhlamur, portakal, mandalina gibi sulu besinlerle karıştırarak  verebilirsiniz. Muzun alerji yapma olasılığı yüksek olduğundan azdan başladığınız muzu gün aşırı arttırarak 15-20 gün dolaylarında  1 muza kadar çıkabilirsiniz.

PEYNİR:24 saat önceden suya koyulmuş, tuzu alınmış (koyun-inek-keçi;tek tek ya da karışık) beyaz peyniri varsa sağdığınız anne sütü yoksa çocuğunuzun aldığı devam maması,bebek sütü ya da mama firmaları tarafından hazırlanan kahvaltı maması  gibi sulu gıdalar içerisinde ezerek çocuğunuza verilebilirsiniz.Bir çay kaşığı kadar başlayıp giderek miktarı attırılarak bir çorba kaşığına kadar çıkarılabilir.İçinde bazı mikropları barındırdığı için taze peynir kullanmayınız. Yine kaşar peyniri, tulum peyniri, krem peyniri  gibi her türlü katkı maddeli peynirleri çocuğunuza vermeyiniz. Evde kendi yaptığınız katkı maddesi içermeyen labne peyniri- çökelek gibi ürünleri de kullanabilirsiniz. Piyasadaki labne peynirlerine yumuşak olması için çocuklar için uygun olmayan katlı maddeli krema koyuyorlar. Çocuğunuza bu çeşit gıdaları vermeyiniz.

REÇEL-PEKMEZ-MARMELAT: Bunlar çocuklar için hazır enerji kaynaklarıdır. Bunlardan herhangi birini kahvaltıya koyabileceğiniz gibi sütünüzle,hazır mama ile ya da yalnız başına da verilebilirsiniz.Yarım çay kaşığı miktarında başlayıp gün aşırı yarım çay kaşığı arttırılarak bir iki tatlı kaşığına miktarına kadar çıkabilirsiniz. Bu gıdalar çocuğunuzda alerjiye neden olabilir. Dikkatli olunuz. Vücutta kızarıklıklar gördüğünüzde 7-10 gün  reçel,pekmez veya marmelat  vermeyi durdurunuz.Sonra daha az miktarda başlayıp 2-3 gün ara ile miktarını arttırınız. Demir yönünden zengin olduğu için üzüm pekmezini tercih ediniz. Bu gıdaların mümkün olduğunca doğal ve ev yapılı olmasına dikkat ediniz.  Çilek, incir, kivi gibi meyveler çok alerjiktir  2-3 yaşına kadar bu meyveleri  ve reçellerini çocuğunuza vermeyiniz. 

YUMURTA: Yumurta proteininin vücut için yararlılığı oldukça yüksektir. Artık çocuğunuza başlama zamanı geldi. Mümkün olduğunca taze, organik ya da doğal yemle beslenen gezinen tavuk yumurtasını 10 dakika  kaynattıktan sonra sarısından nohut büyüklüğünde bir miktar başlayarak çocuğunuza sunabilirsiniz.  Eğer alerji belirtileri görülmüyorsa gün aşırı bir nohut büyüklüğü miktarında artırarak 15-20 gün içinde 1 yumurta sarısına kadar çıkabilirsiniz. Beyazına 12. aydan sonra başlayınız.

Çiğ yumurta ya da rafadan yumurta kesinlikle vermeyiniz. Bağırsaklardan demir emilimini bozarak kansızlığa neden olabilir.

9. aydan sonra yumurtayı kayısı kıvamında verebilirsiniz. Yine 9. aydan sonra yumurtayı yağda yumurta, omlet  ya da melemen şeklinde verebilirsiniz.

Çocuğunuza her gün bir yumurta,  bazı günler iki yumurta da verebilirsiniz.  Bıldırcın yumurtasından her gün 2 adet verebilirsiniz. Marketlerde satılan bıldırcın yumurtalarının doğal bıldırcın yumurtası olmadığını, kafeslerde tavuk yemi ile beslenen bıldırcınlardan elde edildiğini unutmayınız. Gezinen tavuk yumurtası yada organik yumurta bıldırcın yumurtasından daha değerlidir. Yumurtayı devam maması süt, peynir, reçel pekmez ve bisküvi gibi gıdalarla karıştırarak kahvaltı maması içinde de verebilirsiniz.

YOĞURTLU SEBZE ÇORBASI:  Bir çay bardağı kadar yoğurt bir kaba koyulur. Üzerine yarım çay bardağı su ilave edilir. Evde bulunan sebzelerden (havuç, patates, domates, kabak,marul, pazı, ıspanak, kereviz,  taze fasulye semiz  otu gibi) bir ya da bir kaçı ilave edildikten sonra  içine bir yemek kaşığı pirinç,buğday,mısır,yulaf unu ya da irmik ten biri ilave edilir. Hafif ateşte 20 dakika pişirdikten sonra ineceğine yakın içine 1 çorba kaşığı zeytinyağı eklenip karıştırılır. İndikten sonra çatalla iyice ezerek çocuğunuza verebilirsiniz.

DEVAM  MAMALI SEBZE ÇORBASI: Bir su bardağı kaynayan suya evde bulunan sebzelerden (havuç, patates, domates, kabak  ,marul, pazı, ıspanak, kereviz taze fasulye,  semiz otu  gibi) bir ya da bir kaçı ilave edildikten sonra  içine bir yemek kaşığı pirinç,buğday,mısır,yulaf unu ya da irmik ten biri ilave edilir. Hafif ateşte 20 dakika pişirdikten sonra ineceğine yakın içine 6 ölçek devam maması ve 1 çorba kaşığı zeytinyağı eklenip karıştırılır. İndikten sonra çatalla iyice ezerek çocuğunuza verebilirsiniz.

ACISIZ TARHANA: Yoğurt, buğday unu,domates,tatlı biber,soğan,nane ve maydanoz ile yapılan bu geleneksel yemeğimiz çocuğunuz için oldukça zengin bir besin kaynağıdır. 7-8 ay dolaylarında bebek beslenmesine eklenmelidir. İçerisinde domates olduğu için alerji yapabilir. Dikkatli olunuz. Azdan başlayarak giderek arttırmalısınız.  AFİYET OLSUN…

7-9 AYLIK ÇOCUKLAR İÇİN ÖRNEK BESLENME 

KAHVALTI(Saat:08.00):Anne Sütü yoksa 150-180 cc Devam sütü.Üzerine kahvaltı için 30 cc anne sütü, devam sütü ya da kahvaltı maması+ 1 Yumurta sarısı(10 dakika kaynatılmış olmalı)+Beyaz peynir (1 çorba kaşığı miktarında verilebilir. 24 saat önceden suya koyulmuş tuzu alınmış beyaz peynir olmalıdır)+Ev yapımı pekmez, reçel ya da marmelat (1-2 Tatlı kaşığı miktarında taze üzüm pekmezi, kayısı reçeli, elma marmeladı, şeftali marmeladı olabilir.) + Bebe bisküvisi (6-8 adet)ya da bebe ekmeği (1 dilim) ya da tam tahıl ekmeği (1 dilim)

KUŞLUK(Saat:11.00):Anne Sütü ya da 150-180 cc devam sütü+Yoğurt (1 çay barağı miktarında verilebilir.) + Bebe bisküvisi (6-8 adet), ya da bebe ekmeği (1 dilim) ya da tam tahıl ekmeği (1 dilim)

ÖĞLEN(Saat:14.00):Anne sütü ya da 150-180 cc devam sütü +Sebze püresi (1 çay bardağı miktarında verilebilir. Sebze püresine patates, havuç, kabak, domates gibi yuvarlak sebzelerin yanında marul, taze fasulye, bezelye, pazı, ıspanak, kereviz, enginar, bamya, börülce, semiz otu gibi yeşil yapraklı sebzelerde koyabilirsiniz)+Kıyma; İki kez kıyılmış dana, kuzu, oğlak, tavuk, hindi etinden hazırlanan kıyma her öğün için 1 çorba kaşığı miktarında sebze püresinin içine eklenebilir.

Sebze püresini daha lezzetli ve daha besleyici hale getirmek için ateşten ineceğine yakın içine 60-90 cc varsa anne sütü , anne sütü yoksa 2-3 ölçek devam sütü ya da 2-3 ölçek pirinçli,irmikli tahıllı kaşık mamalarından birini koyabilirsiniz. Böylelikle bebeğiniz sebzenin tadına daha kolay alışacaktır.

İKİNDİ(Saat:17.00):Anne sütü ya da 150-180 cc devam sütü+Meyve püresi: (Elma, armut, şeftali, portakal, mandalina, muz gibi meyvelerden 1 çay bardağı miktarında verebilirsiniz.)+Bebe bisküvisi (6-8 adet) ya da bebe ekmeği (1 dilim) ya da tam tahıl ekmeği (1 dilim)

 AKŞAM(Saat:20.00): Anne sütü ya da 150-180 cc devam sütü. +Ev yemeği(Öğlen gibi-Öğle yemeğinde sunduklarınızın aynısını akşam da sunabilirsiniz.)

GECE(Saat:23.00):Anne sütü ya da 150-180 cc Sütlü muhallebi (pirinçli, irmikli, buğdaylı, mısırlı, çavdarlı, yulaflı, bisküvili ya da meyveli muhallebi olabilir.)

Not:Bu liste çocuğunuza neler verebileceğinizi gösteren örnek bir listedir.Bu yiyeceklerin hepsini çocuğunuz almazsa da üzülmeyiniz.Daha az öğün ve daha az miktarlarla da çocuğunuz sağlıklı olarak normal büyüme ve gelişmesini sürdürebilir.

İLK ADIM VE AYAKKABI

Beklediğiniz an geldi. Artık çocuğunuz tutunarak ayağa kalkmaya, ayaklarının üzerine basmaya başladı. Öncelikle şunu bilmelisiniz ki çocuğunuz emekleyeceği, sıralayacağı ve yürüyeceği zamanı kendisi belirleyecektir. Bunun için kesinlikle onu zorlamayınız. Ancak ona ufak yardımlar yapabilirsiniz. Kaslarının güçlenmesi için rahat hareket edebileceği, hatta tepinebileceği ortamlar hazırlayabilirsiniz. Sürekli kucağınıza alırsanız ya da beşikte yatırırsanız kasları yeterince gelişemez. Emekleme,sıralama ve yürüme gecikir. Unutmayınız ki bazı çocuklar hiç emeklemeden de doğrudan yürümeye geçebilirler.

Yürüteç ve hoppala gibi aletleri kesinlikle kullanmayınız. Bu çeşit aletler çocuğu tembelliğe iter, yürümesi gecikir. Ayrıca yürüteç bacaklara erkenden fazla yük binmesine neden olarak bacaklarda çarpıklıklara sebep olabilir. Çocuklar anne ve babalarının açık olan kollarına doğru koşmaya bayılırlar. Karşısına geçip kollarınızı açarak onun size doğru gelmesini isteyebilirsiniz. Koltuk altlarından tutarak dizleriniz üzerinde zıplatabilirsiniz. Bebeğiniz emekliyorsa onunla birlikte emekleyerek onu yakalamaya çalışmanız, onun için çok hoş bir oyun olacaktır. El ve ayaklarınızla köprü taklidi yaparak çocuğunuzun buradan geçmesini isteyebilirsiniz.Sevdiği oyuncağı alması için ona uzatın, ayağa kalkması için cesaretlendirin.Gelip oyuncağı aldığında onu ödüllendirin.

Şimdi kafanızdaki soru ona ne tür bir ayakkabı almalıyım? Bu dönemde çoraplar, bebek patikleri, yalnızca bebeğinizin ayaklarını sıcak tutması için yeterlidir. Ancak bebeğiniz basmaya, sıralamaya yürümeye başladığında 9-12 ay dolaylarında patikler, terlikler, kaymayı engelleyen altı deri, kauçuk ya da silikondan yapılmış özel çoraplar giydirebilirsiniz. Bebeğiniz yürümeye başladığı zaman yalnızca sokağa çıkarken ayağına uygun ilk adım ayakkabısı ya da anatomik ayakkabı denilen ayakkabıları giydirebilirsiniz. 2 yaşına kadar ayaklarının normal büyümesi ve ayak parmaklarının sağlıklı gelişmesi için ev içerisinde uygun ortamda ve uygun zeminde patikle, ev terliği ile, kaymayı engellemek için altı deri, kauçuk ya da silikondan yapılmış özel çoraplarla yere basabilir. Hava uygun, odanın tabanı sıcak ve güvenli ise çıplak ayakla yere basması daha iyidir. Yine yazın kumda çıplak ayaklarla yürümesi taban oluşumu için çok daha uygundur.

Bebeğinize alacağınız ilk adım ayakkabısı olarak adlandırılan ayakkabı da aşağıdaki özellikler olmalıdır.

1-Ayakkabı çocuğun ayağına uygun olmalıdır. Ayağı sıkmamalı ve aşırı büyük olmamalıdır. Çocuğunuzun giydiği ayakkabıda parmakların bitişinden itibaren önden 1 cm boşluk olmalı, yandan da ayağı sıkamamalı.

2-Ayakkabı çocuğun ayak bileğini sarmalıdır. Bot tipi bilekli bir ayakkabı daha uygundur.

3-Ayak topuğunun arkasına gelen kısım sert olmalıdır.

4-Ayak tabanının çukurluğuna gelen kısmında hafif bir taban yükseltisi olabilir.

5-Topuk yüksek olmamalıdır.

6-Taban kısmı esnek olmalıdır.

7-Ayakkabının tabanı kaymamalıdır.

8-Ayakkabı doğal deriden olmalıdır.

.

Bu tür bir ayakkabı ortopedik bir ayakkabı değildir. Çocuğunuzun ayağına uygun anatomik bir ayakkabıdır. Böyle bir ayakkabıyı çocuk ayakkabısı satan tüm mağazalardan temin edebilirsiniz.

Çocuğunuza yaşına uygun spor ayakkabılar da giydirebilirsiniz. Güvenilir yerlerden alacağınız spor ayakkabılar da ayak gelişimi için uygundur.

Ayakkabıyı mutlaka ayakkabıcıda; çocuğunuzun her iki ayağına giydirip yere bastırarak ,yürümesini gözleyip; rahat yürüdüğünden emin olduktan sonra almalısınız.Bazen çocuğunuzun bir ayağı diğerinden büyük olabilir.Büyük ayağa göre ayakkabı almalısınız.

Ayakkabıyı akşam üstü giyeceği çorapla almalısınız. Çocuğunuzun ayağı akşam üstüne kadar biraz şişebilir. Şişmiş ayağa göre ayakkabı almalısınız.

Çocuğunuza Asla büyük kardeşinden kalan ya da tanıdıklarınızın çocuklarının giydiği ayakkabıyı giydirmeyiniz. Hiç kullanılmadı deseler de. Asla inanmayınız. Her çocuğun ayak yapısı kendine özeldir ve giydiği ayakkabıyı kendine göre şekillendirir.

Çocuğun ayak bileğinin hareketlerini engelleyen, yürümesini güçleştiren sert ortopedik botları bu dönemde hatta önemli bir ortopedik bozukluk yoksa 5-6 yaşına kadar önermiyorum.

Ortopedik ayakkabı; gerekli olduğunda mutlaka ortopedi doktorunun önerileri doğrultusunda çocuğunuz için özel olarak hazırlanan bir ayakkabı olmalıdır.

Acaba çocuğum düztaban olur mu sorusu kafanızı kemiriyor.3 yaşına kadar çocukların ayak tabanları düz ve dışarı dönüktür. Bunun nedeni tabandaki yağ birikimi ve ayak kaslarının yeterince gelişmemiş olmasındandır. Ayak kaslarının gelişimi ancak 3 yaş dolaylarında tamamlanır. Çocuğunuzun yürümesi tam olarak 3-8 yaş arasında oturur.

                                                                                      Dr.Yılmaz Bay

                                                                        Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı