“Geleceğe bıraktığımız en büyük miras iyi yetişmiş çocuklarımızdır”
Şimdi daha iyisiniz. Bebeğiniz size, siz bebeğinize alışmaya başladınız. Sizi tanımaya, size gülmeye, yalnızca sizin anladığınız özel bir dille sizinle konuşmaya başladı. Çocuğunuzun size ve sevginize çok gereksinmesi var. Onunla konuşun, sizi duyar, sizi anlar. Yalnızca karnının doyması önemli değildir, ruhsal doyuma da gereksinmesi vardır. Sevginiz en az sütünüz kadar değerli ve gereklidir. Gündüzleri emzirirken onunla konuşun. Şarkı söyleyin, ninni söyleyin, Müzik dinletin, klasik müzik ya da Türk sanat müziği dinletebilirsiniz. Bunun için; çocuklar için özel olarak hazırlanmış ninni CD ve kasetleri, Müzik CD ve kasetlerinden yararlanabilirsiniz. Gecenin sakin ve sessiz olmasına dikkat edin ki geceyi ve gündüzü ayırt etsin.
Birinci ayın sonunda parmaklarını birleştirir, ellerini yumruk yapar, yanında gördüğü şeylere erişmek ister. Boğazından vokal gürültülü sesler çıkarır. Yüzüstü pozisyonda başını 2-3 saniye dik tutabilir. 2.Ayın sonunda başını kaldırır, dirsekleri ve önkolları üzerine ağırlık verir. Gözleri hareket eden eşyaları takip eder. Sizi tanır, kumru gibi ses çıkarmaktan zevk alır. Başını 5 saniye kadar dik tutabilir. Görme duygusunun gelişmesi için odasına kırmızı beyaz siyah mavi, sarı, gibi canlı renkli eşyalar koyunuz.
Bu dönemde en çok kafanızı kurcalayan şey acaba sütüm yetiyor mu ve ne sıklıkta emzirmeliyim sorularıdır. Şunu kesinlikle unutmayın; sizin sütünüz sizin çocuğunuz için en iyisi ve en idealidir. Eğer sütüm var ve çocuğuma vereceğim derseniz, sütünüz olur ve çocuğunuza yeter. Doğumda ortalama 3-3,5 kg. gelen bir çocuk ilk hafta ağırlığından 200-300 gr. kadar kaybeder, 10-15.günde bu kaybettiği kiloyu tekrar geri alarak doğum kilosuna ulaşır. 15. günden sonra günde ortalama 25-30 gr, ayda 700-900 gr alır. 1. ayın sonunda 4-4,5 kg, 2.ayın sonunda 5-5,5 kg. kadardır. Doğumda boy 48-51cm, 1. ayın sonunda 51-53cm, 2.ayın sonunda 54-56cm kadardır. Eğer çocuğunuz yeterli kilo alıyor ve boyu uzuyorsa sütünüz yetiyor demektir. Hazır mama gerekip gerekmediğine gerekli ölçüm ve muayenelerden sonra sizinle birlikte doktorunuz karar verecektir. Doktorunuza danışmadan kesinlikle ek mamaya başlamayınız. 6. ayı dolduruncaya kadar sütünüz yeterli ise kendi sütünüz dışında hiçbir şey vermeyiniz. Emzirme sıklığını çocuğunuzla birlikte siz ayarlayınız. 2 ile 4 saat arasında ortalama 3 saat ara ile emzirebilirsiniz ama hiçbir zaman saatin esiri olmayınız. Emzirmek için uykudan uyandırmayınız. Gündüzleri 3-4 saat, geceleri 6-8 saat emmeden uyuyabilir. Zamanı gelince o kendisi uykudan uyanıp memenizi isteyecektir. Emzirme aralıklarına bırakın kendisi karar versin.
OYUNCAK SEÇİMİ: Bebeğiniz için en iyi oyuncak sizsiniz. Sevginizi tüm içtenliğinizle ona sunmalısınız. Güler yüzünüzü yumusak ve sevecen sesinizi her fırsatta ona göstermelisiniz. Yaptığınız her hareketi ona anlatın “şimdi seni besleyeceğim, hadi bezimizi değiştirelim, şimdi dışarı çıkacağız gibi “ Onunla yüzünüzü saklayıp tekrar açarak ce eee oyunu oynaya bilirsiniz. Yatağının üzerine parlak renkli,müzikli dönenceler koyabilirsiniz.Çocuklar için zararlı olmayan maddelerden yapılmış el oyuncakları,çıngıraklar, ışıklı,sesli, titreşimli oyuncaklar,müzik kutuları ve kitaplar bu dönemde çocuğunuzun ruhsal ve bedensel gelişimi için yararlanabileceğiniz seçeneklerdir..
HIÇKIRIK
Çocukların çok büyük bir kısmı ilk aylarda emdikten sonra ya da emme esnasında hıçkırırlar. Doyan çocukta büyüyen mide, göğüsle karını ayıran kaslara baskı yapar ve bu kasın hareketi hıçkırığı oluşturur. Çocuğa herhangi bir zararı yoktur. Uzun sürerse yeniden emzirebilirsiniz ya da birkaç kaşık su içirebilirsiniz. Yine de kesilmezse suyun içerisine birkaç damla limon damlatıp içirebilirsiniz. Başkaca bir tedavi gerekmez.
KUSMA
Bebeklerin büyük bir kısmı emdikten kısa süre sonra kusarlar. Bunun nedeni emerken yutulan havanın daha sonra mideden çıkarken beraberinde bir miktar sütü de sürüklemesidir. Eğer dik olarak beslenir ve gerektiği gibi gazı çıkarılırsa kusmaları azalacaktır. Eğer çocuğunuz sık kusuyorsa; tüm yatağını 20-30 derece açı ile yukarı kaldırınız.(yalnızca başını değil) Emzirmeden hemen sonra sol yanına yatırırsanız da kusmaları azalacaktır. Çocuk sağlıklı ve yeterince kilo alıyorsa kusmasının önemi yoktur. Ancak kusmalar sık ve fazla ise, yeterli kilo alamıyorsa doktorunuza danışmalısınız.
YALANCI MEME
Ağlayan çocuğu yatıştırmak için yalancı meme vermeyiniz. Ağlama nedenini araştırınız. Bebeğiniz anne sütünü yeterince almıyor, mama ile besleniyor, emecek bir şeyler arıyor, parmaklarını, ellerini giysilerini, örtüsünü emiyorsa ya da çok huysuzsa uykuya dalma problemi varsa uykuya dalma öncesinde yalancı meme verilebilirsiniz. Tam uykuya daldıktan sonra yalancı memeyi ağızdan almalısınız.
BESLENME SIRASINDA YUTTUĞU HAVANIN (GAZ) ÇIKARILMASI
Çocuğunuz meme emerken süt ile birlikte bir miktar hava da yutar. Yutulan bu hava eğer çıkarılmazsa onu rahatsız edebilir. Gazını çıkartmak için çocuğunuzu memenizle omzunuz arasına dayayarak dik bir pozisyonda tutunuz. Arkasına hafif darbelerle 2-3 dakika vurarak ya da okşayarak gazını çıkarmasını sağlayabilirsiniz. Eğer bu pozisyonda gazını çıkartamaz ise yüzükoyun yatırarak yine 2-3 dakika süre ile arkasına ya da popo suna vurarak gazının çıkmasına yardımcı olabilirsiniz. Her seferinde gazını çıkartması şart değildir. Bazen hemen çıkartabileceği gibi bazen de çok sonra çıkartabilir. Daha sonra fazla sallamadan ve oynatmadan sırt üstü ya da yan yatırmalısınız. Bir seferinde sağ yanına yatırıyorsanız bir dahaki sefere sol yanına yatırmalısınız
GAZ SANCISI-KARIN AĞRIS-İNFANTİL KOLİK
Hayatın ilk aylarında çocuğu en çok huzursuz eden, Anne ve Babaları paniklendiren özellikle akşamüzerleri olan çocuğun sebepsiz ağlamalarıdır. Bebeğiniz günün her hangi bir saatinde, genelde akşamüzeri birden ve çok şiddetli tiz bir sesle ağlamaya başlayabilir. Sıkıntılı bir görünümü vardır. Yüzü kızarık, ağız çevresi soluktur. Karnı şiş, gergin ve serttir. Bacaklarını karnına doğru çekmiş, ellerini içe kıvırmış, kol ve bacaklar serttir. Avaz avaz bağırmaktadır. Acıkmış gibi aranır, emme hareketleri yapar, el ve ayaklar soğuktur. Telaş etmeyin bu gaz sancısıdır. Bu durum 3-5 dakikadan 2-3 saate kadar uzayabilir. Bu ağlama nöbetleri günde en az 3 saat sürer, haftada en az 3 kez tekrarlar ve en az 3 hafta sürerse infantil kolik olarak adlandırılır ve mutlaka doktorunuzdan yardım alanız gerekir.
GAZ SANCISI OLUŞMAMASI İÇİN
Öncelikle gaz sancıları oluşumuna engel olunmalıdır. Bunun için Anne yediği gıdalara dikkat etmelidir. Kendisinde ve çocukta gaza neden olabilecek soğan, lahana, pırasa, kereviz, kuru fasulye, nohut, kızartma, acı, ekşi, biberli baharatlı gıdalardan kaçınmalı. Hazır meyve suları, kola, gazoz gibi içecekler içmemelidir. Emzirme süresince asla alkol ve sigara kullanmamalıdır.
*Çocuğunuzu mümkün olduğunca dik olarak emziriniz,
*Emzirirken meme ucu ile birlikte meme ucunun arkasındaki areola denilen daha koyu olan kısmın da çocuğunuzun ağzında olmasına dikkat ediniz. Böylelikle çocuğunuz daha az hava yutacaktır.
*Biberonla besliyorsanız çocuğunuzu dik olarak besleyiniz. Biberonun çocuğunuzun azına gelen kısmında sürekli mama olmasına, hava olmamasına dikkat ediniz.
*Bebeğinizin gazını çıkarmasına yardım ediniz. Bir memeden diğer memeye geçerken ve emzirmenin bitiminde çocuğunuzun gazını çıkartmaya çalışınız. Omzunuza bir havlu koyunuz çocuğunuzu göğüs ile omuz arasında olacak şekilde kucağınıza alınız. Arkasına hafif darbelerle vurarak ya da hafif dairevi hareketler çizerek, okşar gibi hareketlerle gazını çıkartmaya çalışınız. Bu pozisyonda 2-3 dakika içerisinde gazını çıkartmazsa yüzükoyun pozisyonda yatırınız aynı hareketleri yüzükoyun pozisyonda tekrarlayınız. 2-3 dakika içerisinde gazını çıkartmazsa fazla sallamadan sırt üstü ya da yan yatırınız. Gazını daha sonra çıkartacaktır.
*Ona ninni söyleyiniz. Sesim güzel değil diye endişelenmeyin. Sizin çocuğunuz en çok sizin sesinizi sevecektir. Yüz yıllardır süre gelen bu ninni yöntemi göreceksiniz sizin bebeğinize de iyi gelecektir. Eğer kendiniz bu işi yapamıyorsanız ninni ya da klasik müzik kaset ve CD lerinden yararlanabilirsiniz.
*Ona dokunun. Mümkün olduğunca çıplak olarak bağrınıza basın. Bebeğinizi sık-sık kucağınıza alın, Ana kucağının sıcaklığı ona çok iyi gelecektir.
MASAJ
Dokunmanın profesyonel şekli olan masaja bebeğiniz 3-4 haftalık olduğunda başlayabilirsiniz. Anne-Bebek arasındaki duygusal bağı ve yakınlaşmayı sağlayan masaj güçlü bir iletişim yoludur. Masaj bebeği sakinleştirir, rahatlatır, bedensel ve ruhsal gelişimine olumlu etkiler yapar. Yine masaj vücutta insulin salgısını artırarak gıdaların emilmesini kolaylaştırır. Gelişmeyi hızlandırır. Bağışıklık sistemini güçlendirerek vücut direncini arttırır, solunum sistemini rahatlatır. Dolaşımı aktive ederek kalbin yükünü azaltır. Karın bölgesine ve bağırsaklara daha fazla kan gelmesini sağlayarak sindirimi kolaylaştırır. Boşaltım sistemini aktive ederek gaz ve gaita çıkışını kolaylaştırır. Bağırsaklar içerisindeki gaz sancısına neden olan büyük hava baloncuklarını parçalayarak ve ağrı yapan hassas bölgelerden uzaklaştırarak çocuğunuzun daha huzurlu bir bebeklik dönemi geçirmesini sağlar.
MASAJ NASIL YAPILIR?
Beslenmeden 0,5-1 saat sonra bebeğinizi sırt üstü yatırın. Ellerinizi güzelce yıkayıp kuruladıktan sonra zeytin yağı veya bir bebek yağı ile yağlayın.
*Bebeğinizin karnının sağ alt bölgesinden başlayarak sırayla yukarı, sola ve aşağıya doğru saat yönünde dairevi ve ritmik hareketlerle etkin bir şekilde karına bastırın.
* Bir elinizle karına yukarıdan aşağıya doğru etkin bir şekilde bastırırken; diğer elinizle bacaklarını yukarı kaldırarak karına değdirmeye çalışınız.
*Parmaklarınızla çocuğunuzun karnının değişik noktalarını kendinize doğru çekin.
*Karının değişik noktalarına parmaklarınızla etkin bir şekilde bastırın.
Bu hareketleri günde bir kaç kez 5-6 dakika süre ile tekrarlayın. Masaj aynı zamanda gaz çıkışını ve dışkılamayı kolaylaştırır, kabızlığı önler.
Bebeğinize masaj yaparken karına aşırı bastırmayın. Ama hareketlerinizde bebeğiniz tarafından hissedilsin. Bu onun dayanıklılığını kendine olan güvenini artırır. Bebeğinizden aldığınız tepkiye göre ne kadar bastırmanız gerektiğini bir süre sonra kolayca anlayacaksınız ve hareketlerinizde doğallaşacaktır. Bebeğinizin gaz sancısı varsa; öncelikle şunu bilmelisiniz ki, iyi beslenen, doyan ve gelişen bebeklerde gaz sancısı olur. Bu gaz sancıları genelde 2-3 hafta dolaylarında başlar, 3-4 ay dolaylarında kendiliğinden sonlanır. Genel de gaz sancıları akşam üstü başladığından bebeğinizin banyo saatlerini akşam üzerine alırsanız gaz sancılarının azaldığını göreceksiniz.
GAZ SANCISI BAŞLADIĞINDA
*Karına her hangi bir ısı kaynağında (ütü, soba, kalorifer gibi) ısıtılmış havlu koyabilirsiniz.
*Termafor ya da ılık su petleri koyabilirsiniz.
*Ilık su ile banyo yaptırabilirsiniz.
*Bebeğinizi dik bir pozisyonda kucağınıza alıp ev içinde; ritmik hareketlerle sallayarak ve hafif-hafif hoplatarak gezdirebilirsiniz.
*Bebek abasıyla sokakta gezdirebilirsiniz.
*Otomobille ufak bir şehir gezintisi yapabilirsiniz.
*Müzik dinletebilirsiniz.
*Ninni söyleyebilirsiniz.
*Yanında saç kurutma makinesi, elektrik süpürgesi çalıştırabilirsiniz (bu sesler ona kendini anne karnında güvende hissettirecektir)
*Yukarıda belirttiğimiz karın masajını da yapabilirsiniz ancak bazı çocuklar gaz sancısı esnasında masaj yapılmasına tepki gösterirler. Böyle durumlarda masajdan vazgeçmelisiniz.
Tüm bu anlattığımız işlemler bağırsaklarda hassas noktalarda biriken büyük hava baloncuklarını parçalar ve bulundukları yerden uzaklaştırır. Eğer tüm bunlara rağmen hala çocuğunuz gaz sancısından aşırı huzursuz oluyorsa doktorunuza danışınız ve onun önerileri doğrultusunda bazı bitkisel çaylar ya da ilaçlardan yararlanabilirsiniz.
BOL SABIRLAR.
Dr.Yılmaz BAY
Çocuk Sağlığı Uzmanı