TEKRARLAYAN ATEŞ TABLOSU (PFAPA HASTALIĞI)

PFAPA deyimi;

P : Periyodik (Tekrarlayan)

F : Fever (Ateş)

A : Aftöz stomatitis (Ağız içi yaralar)

P : Pharyngitis (Boğaz iltihabı)

A : Adenitis (Boyun lenf bezelerinde şişme)

Kelimelerinin baş harflerinden oluşan kısaltılmış bir deyimdir.

PFAPA hastalığında; 3-8 haftada bir tekrarlayan, 3-6 gün süren ve 39 dereceyi geçen ateş en belirleyici bulgudur. Bu bulgulara çoğunlukla ağızda yaralar (%67-71) boğazda kızarıklık ya da membranlı boğaz iltihabı (%72) ve boyunda bezeler (%85-90) eşlik eder. Daha az sıklıkla terleme, titreme, kırgınlık, baş ağrısı, eklem ağrısı, karın ağrısı, kusma, ishal, karaciğer ve dalak büyüklüğü de görülebilir. Ateşin olmadığı ara dönemlerde çocuk tamamen sağlıklıdır.

Boğaz kültüründe herhangi bir mikrop üremez. Hastalık 3-6 gün içerisinde hiçbir tedavi almasa da kendiliğinden geçer.

2-6 Yaş arası çocuklarda daha çok görülür. Erkek çocuklarda kızlara oranla daha çok görülür. Çocuk büyüdükçe ataklar arasındaki süre uzamaktadır. Hiç bir tedavi yapılmasa dahi hastalık 4-8 yıl içerisinde kendiliğinden sonlanmaktadır. 10 yaşından sonra görülme ihtimali çok azdır.

Hastalığın nedeni kesin olarak bilinmemektedir. İmmum sistemde bir bozukluk olduğu düşünülmektedir. İmmün sistem bazen anormal olarak kendi dokusunu yabancı gibi algılayarak onlara karşı antikor dediğimiz savunma hücreleri oluşturmakta ve bu savunma hücreleriyle vücut dokusunun karşılaşması PFAPA bulgularını meydana çıkartmaktadır.

Tedavi: PFAPA hastalığı olan çocuklar çoğunlukla gereksiz yere antibiyotik ile tedavi edilmektedir. 3-8 hafta ara ile tekrarlayan ateşi olan hastalarda PFAPA hastalığı düşünülmeli, boğaz kültürü yaptırılmalı, kültürde üreme yoksa gereksiz yere antibiyotik verilmemelidir. Ateşi düşürmek için paracetemol- ibuprofen cinsi ilaçlar kullanılabilir. Ateşin ortaya çıktığı ilk gün Kortizon (prednizolon 1-2 mg/kg) ağızdan bir kez verilmelidir. Tedaviden sonraki 2-8 saat içerisinde ateş düşecek ve çocuk rahatlayacaktır. Hastaların %90 kadarı bu tedavi ile iyileşir. Bazen bir kaç atak daha görülebilir. Bu ataklarda yine Kortizon (prednizolon) kullanılabilir.  İyileşmeyen hastalarda bademciklerin alınması da bir tedavi seçeneğidir. Bazen bademciklerle birlikte geniz etini de almak gerekebilir. Bu tedavilere cevap vermeyen hastalarda atak aralarını uzatmak için Simetidin kullanılabilir.

Sevgili anne ve babalar;

Çocuğunuzda belli aralarla (3-8 hafta) ateş, ağızda yaralar, boğazda beyazlık, boyunda şişlikler oluyorsa; doktorunuza “Çocuğumda PFAPA olabilir mi?” diye sorun. Doktorunuz muayene ve bazı tekitlerden sonra çocuğunuza PFAPA tanısı koyar ve kortizon tedavisi uygulamak isterse buna izin verin.

Kortizon (prednizolon) tedavisi deyince hepinizin tedirgin olduğunu biliyorum. Ateşli dönemde bir kez uygulanan düşük doz bir kortizonun çocuğunuzun büyüme ve gelişmesine, hormonal sistemlerine hiç bir zararı ve yan etkisi yoktur ve de çocuğunuza asla kilo aldırmaz. Çocuğunuzun ateşi kortizon tedavisinden 2-8 saat sonra düşerse PFAPA teşhisi doğrulanmış demektir.

Kortizon tedavisi uygulanmazsa; çocuğunuz sık sık ateşlenmeye devam edecek, gereksiz yere ateşin nedenini ortaya çıkartmak için bir sürü tetkikler yapılacak ve yine gereksiz yere bir çok kez antibiyotik kullanacaktır. Kullandığı bu antibiyotikler çocuğunuzun direncini kıracak ve tüm sistemlerini bozacaktır.

Sağlıkla kalın

Dr.YILMAZ BAY

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı