PROBİYOTİKLER (DOST BAKTERİLER)- PREBİYOTİKLER (KALIN BAĞIRSAKLARA KADAR SİNDİRİLMEDEN GELEN VE KALIN BAĞIRSAKLARDA DOST BAKTERİLER TARAFINDAN SİNDİRİLEN VE ONLARIN  BESİNİ OLAN GIDALAR)

Probiyotik kelimesi “yaşam için iyi” anlamına gelir. Probiyotikler, sindirim sistemimizde belirli sayıda bulunan ve başta sindirim sistemi olmak üzere bizi birçok hasatlıklardan koruyan canlı bakterilerdir.

Prebiyotikler, probiyotik bakterilerin besinleri olan,vücudumuz tarafından sindirilemeden kalın bağırsaklara kadar gelebilen ve kalın bağırsakta pobiyotik bakteriler tarafından sindirilerek kullanılan gıda bileşenleridir.

Probiyotiklerin sayısı;  vücudumuzdaki toplam hücrelerin 10-100 katı kadardır. Ortalama 70 kg bir insanın bünyesinde ortalama 1,5 kg kadar probiyotik dediğimiz (halk arasında dost mikrop olarak adlandırılan) canlı organizmalar vardır. Bunun 1300 gr kadarı bağırsaklarımızda, 200 gr kadarı ağız çevresi, burun kenarı, kulak kenarı, meme ucu, göbek bölgesi, anüs ve genital bölgelerde daha fazla olmak üzere tüm deride bulunmaktadır. Bu dost bakteriler; zararlı bakterilerin vücuda yerleşmesini engelleyerek bizi hastalıklardan korurlar.

Probiyotikten zengin bir yaşamın çocuğa olan başlıca yararlarına gelirsek

• Mide-bağırsak enfeksiyonları daha az görülür, daha kısa sürer ve daha hafif seyreder.
• Mide-bağırsak enfeksiyonu oluşmuş ise dışarıdan alınan probiyotik enfeksiyonun şiddetini azaltır ve süresini kısaltır.
• İdrar yolu enfeksiyonlarının daha az görülmesini sağlar, şiddetini azaltır ve süresini kısaltır.
• Solunum yolu enfeksiyonlarının  (Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu, Bronşit, Zatüre, Kulak iltihabı, Sinüzit  gibi) daha az görülmesini sağlar, şiddetini azaltır ve süresini kısaltır.
• Alerjik hastalıkların (Besin alerjileri, Atopik dermatit, Asthma, Egzema gibi)  daha az görülmesini sağlar.
• Oto-immun hastalıkların görülme sıklığını azaltır (Romatizma, Kolitis Ülseroza, Crohn Hastalığı, Multiipl Skleroz  gibi kronik hastalıklar)
• Kanser görülme sıklığını azaltır.
• HDL Kolesterolü artırırken LDL kolesterolü  düşürerek damar sağlığımızı olumlu etkiler.

Annenin doğum kanalında da probiyotikler bol miktarda bulunur. Normal doğum ile doğan çocuklar annenin doğum kanalından geçerken oradaki dost bakteriler çocuğun tüm derisini kaplar. Yine çocuk annenin doğum kanalındaki sıvıyı yutarak bu probiyotikleri bağırsaklarına da alır.  Anne sütünde de bu dost bakteriler  ve  onların besini olan prebiyotik dediğimiz sindirilmeyen şeker (oligo sakkaritler) bol miktarda vardır.  Anne sütü alan çocuklar, bu probiyotikleri ve prebiyotikleri bol miktarda alırlar.

Çocuğunuzun probiyotikten yana zengin bir yaşamı olması için

• Öncelikle çocuğunuzu normal doğum ile doğurmalısınız, zorunluluk olmadıkça sezaryenle doğumdan kaçınılmalısınız.
• İlk yarım saat içerisinde çocuğunuzu mutlaka memenize tutulmalısınız.
• Çocuğunuza ilk 6 ay yalnızca anne sütü vermelisiniz. Ona 6 aylık oluncaya kadar su dahil hiçbir şey vermemelisiniz. Onun için gerekli olan her şey sizin sütünüzde vardır.
• Çocuğunuzu en az 1 yaşına kadar emzirmelisiniz. Mümkünse emzirmeyi  2-3 yaşına kadar sürdürebilirsiniz.
• Tamamlayıcı beslenmeye 6.aydan sonra başlamalısınız.
• Tamamlayıcı beslenme döneminde çocuğunuza probiyotik ve onların doğal besini olan prebiyotiklerden  zengin beslenme programı uygulamalısınız.
• En çok probiyotik içeren gıdalar: yoğurt, kefir, ayran, mayalı ekmek, beyaz peynir, tarhana, turşu, sirke, boza, zeytin gibi fermente edilmiş gıdalardır.
• En çok prebiyotik içeren gıdalar: soğan, sarımsak, pırasa, taze fasulye, yer elması, muz, bamya, yeşil bakla, pazı, ıspanak, lahana, karnabahar, kuşkonmaz, brokoli, kerevizin yeşil yaprakları, semizotu, buğday, bulgur, mercimek, kuru fasulye, nohut, barbunya gibi dirençli nişasta içeren gıdalardır.
• Sezaryenle doğum anne sütü alamama, probiyotik  ve  prebiyotikleden fakir beslenme gibi durumlarda bebeklere dışarıdan probiyotik dediğimiz dost mikropların verilmesi onları hayata karşı daha güçlü kılar.

Dr.Yılmaz Bay

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı