GÜNEŞTEN NASIL YARARLANILMALIDIR?
Ülkemiz bir güneş ülkesi olmasına rağmen RAŞİTZM denilen D vitamini eksikliği çocuklarımızda halen önemli bir sağlık sorunu olarak güncelliğini korumaktadır. Anne sütü dahil ağızdan alınan hiçbir besin D vitamini eksikliğini gideremez, D vitaminini mutlaka deri yolu ile güneşten almak gerekir.

Çocukların yeterli D vitamini depoları ile doğması için anne adayları çocukluğundan, genç kızlığından itibaren güneşten yeterince yararlanmalı, özellikle hamilelik döneminde açık havada, güneşli ortamda fazla giyinik olmadan dışarıda dolaşmalı, sık sık ve uzun yürüyüşler, açık hava gezintileri yapmalıdır.

Çocuklar doğumdan itibaren günün belirli saatlerinde özellikle güneşin göründüğü ve özelikle de güneşin dik olarak geldiği öğlen saatlerinde dışarı çıkartılmalıdır. Hava yağmurlu ve rüzgârlı değil ise, sıcaklık O dereceye düşmemiş ise; çocuklar günün en az 1–2 saatini dışarıda geçirmelidir. Bu işlem onların günlük D vitamini gereksinimini karşılarken iştahlarını arttırır, soğuğa karşı daha dirençli kılarak sağlıklı büyümelerine ve gelişmelerine yardımcı olur.Pencere camı güneş ışınlarındaki D vitamini yapan Ultraviyola B(UVB)ışınları tuttuğundan cam arkasından alınan güneşin D Vitamini açısından hiçbir yararı yoktur.

ÇOCUKLAR GÜNEŞTEN YARARLANMAK İÇİN NASIL GİYDİRİLMELİ?

Çocuklara dışarı çıkartılırken; ince açık renkli pamuklu giysiler giydirilmeli, giysiler vücudu sıkmamalı, yakaları, kol ve bacakları açık olmalıdır. Yüzü direkt güneş ışınlarından korumak için siperlikli bir şapka kullanılmalı, gözleri için mutlaka ultraviyole koruyuculu bir güneş gözlüğü kullanılmalıdır.

ÇOCUKLAR HANGİ SAATLERDE GÜNEŞE ÇIKARTILMALI?
Güneşten Dünyamıza ultraviyole A (UVA) ve ultraviyole B (UVB) ışınları gelmektedir. UVA ışınları dalga boyları büyük olduğu için sabah ve akşamüstü saatlerinde daha yoğun olarak dünyamıza ulaşmaktadır.UVA ışınları derimizde,vücudumuzda kansere kadar giden zararlı etkilere neden olmakta ve derimizde D Vitamini sentezini bozmaktadır.Güneşin UVA ışınlarına bağlı zararlı etkilerinden korunmak için vücudumuzun açıkta kalan kısımlarına;sabah ve akşamüstü saatlerinde güneşe çıkmadan yarım saat önce mutlaka 30-50 faktörlü koruyucu güneş kremi sürmeliyiz.UVB ışınları ise vücudumuz için yararlıdır ve deriden D vitamini sentezlenmesini sağlarlar.UVB ışınlar kısa dalga boyuna sahip oldukları için güneşin dünyamıza dik geldiği öğlen saatlerinde yeryüzüne ulaşabilmektedirler.Bu zamanı kabaca gölgemizin boyumuzdan küçük olduğu saatler olarak tanımlayabiliriz.Bu bilgiler doğrultusunda çocuklar Ekim-Nisan ayları arasındaki kış dönemde güneşin göründüğü saatlerde güneşe çıkartılmalıdır.Çocuklar;Nisan-Ekim ayları arasındaki güneşin kuzey yarım küreye dik geldiği yaz dönemde ise güneşin oluşturduğu D vitamininden en çok yararlanabilmesi için güneşin bulunduğunuz bölgeye en dik geldiği öğle saatlerinde koruyucu krem kullanmadan güneşe çıkartılmalıdır.Çocukların öğlen saatlerinde kol ve bacakları açık bir şekilde yaşına ve cilt tipine göre 10-15-20-30 dakika güneşe çıkartılması yeterlidir.Güneşte kalma süresi 2-3 dakikadan başlayarak ve her gün 2-3 dakika arttırılarak 10-15 günün sonunda 10-30 dakika güneş altında tutulacak şekilde arttırılmalıdır.Üç yaşın altındaki çocuklar hiçbir zaman çırılçıplak güneşin altında bırakılmamalıdır. Kolları ve bacakları açıkta bırakan bir giysi ile güneşlenmesi yeterlidir.

Çocukların derileri çok hassas olduğundan gölgede de olsa; sudan ve kumdan yansıyan güneş ışınları çocukları yakabilir.Uzun süreli deniz kenarında olacaklarsa;deniz kenarında şemsiye altında değil mutlaka güneşten ve yansıyan güneş ışınlarından uzak bir ortamda olmalıdır.

ÇOCUKLARDA GÜNEŞ KREMLERİ NASIL KULLANILMALI?
Sabah ve Akşam üstü saatlerinde çocuklara güneşe çıkmadan yarım saat önce30-50 faktör arası doktorun önerileri doğrultusunda deri tipine uygun güneş kremi kullanılmalı. Krem sürme işlemi 2- 3 saatte bir tekrarlanmalıdır. Çünkü kremlerin etkisi en fazla 2–3 saat sürer. Eğer çocuğunuz denize ya da havuza girecek ise; ultraviyole ışınlarının büyük bir kısmı (% 60 kadarı) sudan geçerek deriye ulaştığından suya dayanıklı bir güneş kremi güneşe çıkmadan yarım saat önce çocuğun vücuduna sürülmeli ve her 2–3 saat de bir bu sürme işlemini tekrarlanmalıdır.

3 yaşın altındaki çocuklarda organik ve kimyasal filtre içeren kremler kullanılmamalı, yalnızca mineral filtre içeren kremler kullanılmalıdır. Ayrıca bu kremlerde parfüm, deodorant ve paraben gibi koruyucu madde olmamalıdır.

ÇOCUKLAR NE KADAR SÜRE İLE GÜNEŞTE KALMALIDIR?
1 yaşın altındaki çocuklar D Vitamininden de yararlanmak için güneşin dik geldiği öğlen saatlerinde koruyucu güneş kremi kullanmadan ilk gün 2–3 dakikadan başlayarak ve her gün 2–3 dakika arttırarak günde 15 -20 dakikaya kadar güneş altında kalabilirler.

1 yaşın üzerindeki çocuklarda ise; öğlen saatlerinde koruyucu güneş kremi kullanmadan ilk gün 5 – 6 dakikadan başlayarak ve her gün 5–6 dakika arttırılarak günde 30–45 dakikaya kadar güneş altında kalabilirler.

Sabah ve akşam üstü saatlerinde güneşe çıkacaklarsa güneşe çıkmadan yarım saat önce koruyucu güneş kremi kullanılarak günde 2 kez 0,5- 1 saati geçmeyecek sekide güneşe çıkartılabilirler.

ÇOCUKLAR DENİZDEN VE HAVUZDAN NASIL YARARLANMALI?
Çocuklar 6 ayın üzerinde denize, 1 yaşın üzerinde denize ve havuza girebilirler. Deniz ve havuz seçeneklerinin ikisi bir arada ise deniz tercih edilmeli. Denizde ve havuzda kalma süresi 2–3 dakikadan başlayarak 15–20 dakikaya kadar çıkarılabilir.

• Deniz ve havuz suyunun berrak ve temiz olmasına dikkat edilmeli.
• Çocuklar denizde ve havuzda asla yalnız bırakılmamalı.
• Tok karnına deniz ve havuza girilmemeli.
• Çocuklar yavaş yavaş, alıştırılarak denize-havuza sokulmalı.
• Suya girmek istemiyorsa asla zorlanmamalı.
• Bir süre ara verilip tekrar denize-havuza girmesi özendirilmeli.

Özellikle kız çocukları havuzdan çıktıktan sonra hemen duşa sokulmalı, mayo ya da bikinileri değiştirilmelidir.

GÜNEŞE ÇIKAN ÇOCUKLAR NASIL BESLENMELİ?
Çocuğunuz da sıcakta ter ile aşırı sıvı kaybı olabilir. Bu dönemde çocuklara bol su ve sulu gıdalar, özellikle süt, yoğurt, ayran ve taze sıkılmış meyve suları verilmelidir. Taze sebze ve meyveler yedirilmeli. Aşırı yağlı, tuzlu ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalı. Hazır gıdalar, konserve gıdalar ve kızartmalar yedirilmemeli. Çocuğunuzun derisi ince ve hassas olduğundan çabuk kurur o nedenle güneşten önce ve sonra deriyi beslemek için deriye nemlendirici kremler sürülmelidir.

GÜNEŞ YANIĞINDA NASIL DAVRANILMALI?
Güneş yanığında ciltte kızarıklık, ağrı hatta yanığın derecesine göre su toplaması da olabilir. Bir kaç gün içerisinde soyulmada görülebilir. Güneş yanıklarında kızarmış bölgeye bol su dökülmeli. Çocuğun vücuduna ıslak bir bez uygulanmalı. Serinletici bir losyon ya da deriyi besleyici, nemlendirici bir merhem sürülmelidir.

GÜNEŞ ÇARPMASINDA NASIL DAVRANILMALI?
Güneşte aşırı kalınması sonucu beyinde vücut ısısını ayarlayan mekanizmalar bozulur. 37 – 37,8 °C arasında olması gereken vücut ısısı 40 – 41 °C ye kadar çıkabilir. Üşüme, titreme, vücutta su kaybına bağlı olarak halsizlik, bitkinlik İştahsızlık, baş ağrısı, baş dönmesi, kusma, bulantı, nabızda hızlanma, ciltte kuruma, bazen de algılama bozukluğu, görme bozukluğu olabilir. Bazen de bu tablo bilinç kaybına kadar gidebilir.

Güneş çarpmasında, çocuklar serin ve hava akımı olan bir yerde tutulmalı. Bol su ve sulu gıdalar verilmeli. Ateş varsa Parecetemol ya da İbuprofen cinsi basit bir ateş düşürücü kullanılmalı. Ilık bir duş aldırılmalı. Kusma ateş ısrarla devam ediyorsa ve bilinç değişikliği varsa acil olarak bir doktora başvurulmalıdır.

                                                                                                                     Dr. Yılmaz Bay
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı